การครอบฟัน (Crown) เป็นทันตกรรมทางการแพทย์ที่เกี่ยวกับการครอบหรือคลุมฟันที่เสียหายทั้งซี่ เป็นการบูรณะฟันให้มีความแข็งแรงและกลับมาใช้งานได้ดังเดิม หรือเพื่อตบแต่งรูปทรงรายละเอียดให้ฟันที่แตกหักกลับมาสวยงาม ด้วยการใช้พอร์เซเลนหรือเซรามิกเป็นส่วนประกอบ ซึ่งสามารถปรับสีให้ใกล้เคียงกับฟันได้เพื่อเพิ่มความสวยงามให้แก่ผู้ทำ
ลักษณะของฟันที่ต้องได้รับการครอบฟัน
- ผู้ที่มีฟันแตกหักเสียหายจนไม่สามารถใช้วิธีอุดฟันได้ มีเนื้อฟันเหลือน้อยเกินไป จนทำให้มีบริเวณที่ต้องอุดเยอะ การครอบฟันจะเป็นทางเลือกที่ดีกว่า เพราะช่วยให้ฟันเกาะติดกันได้ดีกว่า และยังช่วยป้องกันการแตกหักเพิ่มเติมได้ดีด้วย
- ฟันที่มีรูฟันผุขนาดใหญ่ ซึ่งจะทำให้โครงสร้างของฟันอ่อนแอและอาจจะมีฟันผุเพิ่มขึ้น การอุดฟันแบบปกติไม่สามารถทำได้ ต้องใช้วิธีการครอบฟันเท่านั้น
- ฟันที่ได้รับการรักษารากฟันมาก่อน ซึ่งมักจะทำให้ฟันซี่นั้นเกิดความเปาะบางอ่อนแอ และสามารถแตกหักได้ง่าย การครอบฟันจะสามารถช่วยปกป้องฟันได้
- การครอบฟันเพื่อแก้ไขปัญหาสีฟันไม่เท่ากัน หรือฟันที่มีรูปร่างไม่สมบูรณ์
- กรณีที่มีการเสียหายของฟันมากกว่า 1 ซี่ และมีช่องว่างเกิดขึ้นระหว่างฟัน ต้องได้รับการทำสะพานฟัน ซึ่งมักจะต้องครอบฟันที่อยู่ด้านข้างระหว่างการทำสะพานฟันด้วย เพื่อให้เป็นฐานที่แข็งแรงรองรับการยึดของสะพานฟัน
ประเภทของการครอบฟัน
การครอบฟันแบ่งออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ ดังนี้
- ครอบฟันเหล็กกล้าไร้สนิม (Stainless Steel Crown) เป็นการครอบฟันที่ส่วนใหญ่ใช้กับฟันน้ำนมที่ไม่ได้ต้องการความสวยงาม เพราะทำไม่นานฟันน้ำนมก็จะหลุดแล้ว ซึ่งจะใช้เวลาทำเพียงครั้งเดียว และไม่ต้องพิมพ์ปาก จะเป็นเพียงการครอบฟันสำเร็จรูปที่ไม่ได้มีรายละเอียดรูปร่างที่สวยงามมาก เพราะส่วนใหญ่จะทำให้เด็กๆ ที่ฟันน้ำนมผุหรือเสียหาย
- การครอบฟันแบบโลหะล้วน (Full Metal Crown) ซึ่งมีหลายชนิดไม่ว่าจะเป็น
- การครอบฟันแบบโลหะผสมทองจะทำให้การเคลือบฟันมามีความแข็งแรงมากกว่าวัสดุอื่นๆ เหมาะสำหรับการเคลือบฟันบริเวณฟันกรามที่จำเป็นต้องได้รับแรงกดมากกว่าฟันบริเวณอื่นๆ การครอบฟันประเภทนี้ทันตแพทย์จะกรอแต่งฟันน้อยกว่าเมื่อเทียบกับการครอบฟันชนิดอื่นๆ แต่มีข้อเสียที่สีสันของทองสามารถสังเกตเห็นได้ง่าย จึงไม่นิยมทำที่ฟันหน้า
- การครอบฟันโลหะเคลือบเซรามิค โดยการใช้ข้อดีของโลหะที่มีความแข็งแรงมาเป็นโครงสร้าง แล้วใช้เซรามิคที่มีสีเหมือนฟันธรรมชาติมาครอบฟันเอาไว้ เพื่อให้ได้สีของฟันที่ดูเหมือนฟันเดิมที่สุด แต่การครอบฟันชนิดนี้ต้องกรอเนื้อฟันออกไปปริมาณมาก จึงทำให้ไม่เหมาะกับฟันเด็กที่มีโพรงประสาทฟันขนาดใหญ่
- การครอบฟันเรซิน โดยวัสดุประเภทเรซิ่นจะมีคุณสมบัติคล้ายพลาสติก มีความแข็งแรงไม่มาก จึงมักจะใช้เป็นการครอบฟันชั่วคราวระหว่างการรักษา
- การครอบฟันเซรามิคล้วน เป็นการใช้วัสดุพอร์เซเลนมาเป็นส่วนประกอบทั้งหมดในการทำครอบฟัน ซึ่งให้ผลการรักษาที่สวยงามมีความกลมกลืนกับฟันแท้ซี่อื่นๆ ที่สุด โดยส่วนใหญ่มักใช้กับฟันด้านหน้า เพราะความแข็งแรงถึงจะมีในระดับหนึ่ง แต่ไม่สามารถทำกับฟันที่ต้องรับแรงบดเคี้ยวเยอะๆ ได้ นอกจากนี้การครอบฟันเซรามิคล้วนสามารถทำจากเซรามิคได้หลายชนิด และมีวิธีการขึ้นรูปแบบที่หลายวิธี มีข้อเสียตรงที่ ต้องกรอเนื้อออกไปมาก ทำให้ไม่สามารถทำได้กับคนที่มีฟันหน้าคร่อมกันลึก, คนที่นอนกัดฟัน เป็นต้น
- การครอบฟันเซอร์โคเนีย เป็นการครอบฟันแบบเซรามิคล้วนอีกชนิดหนึ่ง ที่ใช้คอมพิวเตอร์ในการออกแบบและขึ้นรูป มีความแข็งแรงที่สุดถ้าเทียบกับการครอบฟันแบบเซรามิคล้วน สามารถใช้ได้กับฟันหลังได้ แต่มีความสวยงามน้อยกว่าการครอบแบบเซรามิคล้วน ส่วนใหญ่ใช้เป็นทางเลือกสำหรับคนไข้ที่แพ้โลหะและจำเป็นต้องทำการครอบฟันในฟันหลัก
อายุการใช้งาน
อายุของการใช้งานขึ้นอยู่กับการดูแลและรักษาสุขอนามัยในช่องปาก ซึ่งโดยเฉลี่ยแล้วการครอบฟันจะสามารถมีอายุอยู่ได้ประมาณ 5-8 ปี แต่คนไข้ไม่ควรมีพฤติกรรมเหล่านี้ ไม่ว่าจะเป็น การกัดฟัน, การเคี้ยวน้ำแข็งก้อนใหญ่ๆ, การกัดเล็บแทะเล็บ นอกจากนี้ต้องแปรงฟันบ้วนปากและใช้ไหมขัดฟันเป็นประจำเพื่อลดปัญหาคราบหินปูนสะสม ที่มักจะก่อให้เกิดปัญหาฟันผุ
ข้อดีและข้อเสีย
ข้อดีของการครอบฟันคือ ช่วยแก้ไข้รูปร่างและสีฟันที่เสื่อมสภาพ ผุพัง ให้เกิดความสวยงามขึ้นมาได้ รวมทั้งยังป้องกันการแตกหักของฟันที่มีรอยผุขนาดใหญ่ ฟันที่รักษารากฟันมา และยังมีอายุการใช้งานที่นานกว่าวัสดุอุดฟันโดยทั่วไป ส่วนข้อเสียนั้น ผู้ทำอาจจะต้องสูญเสียเนื้อฟันออกไปปริมาณมากกว่าการอุดฟัน และการกรอแต่งฟันมีโอกาสทำอันตรายต่อโพรงประสาทฟันได้ด้วย รวมทั้งอาจมีราคาแพงกว่าการอุดฟันธรรมดา
การครอบฟัน เป็นนวัตกรรมหนึ่งที่มาเสริมความแข็งแรงให้แก่ผู้ที่สูญเสียฟันหรือฟันผุกร่อน เป็นเสมือนการทำฟันเทียมติดแน่นที่สามารถเลือกวัสดุที่นำมาใช้ได้อย่างหลากหลาย รวมทั้งเมื่อทำออกมาแล้วอายุการใช้งานที่ยาวนาน การดูแลรักษาง่าย และสามารถสร้างให้ฟันของเราสมบูรณ์และสวยงามเหมือนดั่งเดิมได้